Last Updated on 27 November 2019 by TT
İtalya’nın Ligurya eyaletinin başkenti olan Cenova, 890.000 il nüfusu ile İtalya’nın en büyük altıncı şehridir. İtalya’nın Kuzey Batısı’nda Ligurya Denizi’ne açılan Cenova’nın merkez nüfusu ise 600.000 kişidir.
Cenova’nın Tarihi
Cenova’nın bulunduğu bölgeye ilk yerleşenler, bugünkü Lübnan topraklarında yaşayan ve denizci bir halk olan Fenikelilerdir. MÖ 6. Yüzyılda başlayan yerleşimler diğer denizci halklar olan Foçalı Helenler, Grekler ve en nihayetinde kuzeyden gelen Ligurlar ile devam etmiştir. Sonraki yüzyıllarda Roma hakimiyetine giren Cenova şehri yüzyıllar boyunca önem olarak Savona şehrinin gölgesinde kalmıştır. Kartacalılar ise M 209‘da, Romalılarla işbirliği yapmaları sebebi ile Cenova’yı yakıp yıkmışlardır.
Cenovalılar erken tarihlerinde daha çok deri, ahşap ve bal ticareti ile geçinmişlerdir. Çünkü şehrin etrafı çok zengin bir floraya sahiptir.
MS 6. YY‘da kuzeyden gelen, germenik kabileleri olan Ostrogotlar ile Lombard’lar Cenova’yı ve çevresini isgal etmişlerdir.
Cenova Deniz Devleti & Koloniler
934 yılında ise bu sefer saldırı güneyde, Kuzey Afrika topraklarından gelir. Müslüman Araplar bölgeyi yakıp yıkarlar. 1100 yılı Cenova için önemli bir dönümdür. Bu yılda il defa Cenova, şehir olarak bağımsızlığını ilan eder ve İtalya Yarımadası’nın Amalfi, Venedik ve Pizza ile birlikte dört önemli deniz devletinden biri olur.
Ortaçağdan itibaren, Cenova’da yaşayanlar bir millet olma bilincine ulaşmaya başlamıştır. Türkçe’de Cenevizliler olarak ifade ettiğimiz bu insanlar Ortaçağdan itibaren ticaret ve denizcilikte oldukça ustalaştılar. Gemi inşaa ve bankacılık alanlarda uzmanlaşarak Akdeniz, Ege ve Karadeniz’de ticaret kolonileri kurdular. İstanbul, Sinop ve Kırım bunlardan bazılarıdır.
Fakat Kırım’a dek yayılmaları Cenevizliler ve tüm Avrupa için çok kötü sonuçlar doğurmuştur. 1347 yılında Kırım’da yayılan veba hastalığı Ceneviz ticaret gemileri yolu ile önce Sicilya’ya sonra da Cenova’ya gelmiş, kısa bir süre sonra da Avrupa kıtasında milyonlarca kişinin ölümüne sebep olmuştur. Salgında kıta nüfusunun yarısı ölmüştür.
Cenevizliler ve Galata Bankerleri
İşte bu veba salgını sırasında Bizans başkenti Konstantinapolis’de başka bir hareket vardı. Osmanlı saldırılarına karşı koymakta zorlanan Bizans Devleti Cenevizlileri yardıma çağırmış, aynı zamanda onlara ticaret kolonisi kurmak için bugünkü Galata semtinde yer vermişti. Bir yandan veba salgınından kaçmak isteyen bir yandan da ticaret fırsatlarını kaçırmak istemeyen Cenevizliler bu fırsatı en iyi şekilde değerlendirmiştir. Bugün hala yer yer izleri durmakta olan surları inşaa ederek Galata’da bir ticaret kolonisi kurdular, Osmanlı saldırılarına karşı Bizans’a destek oldular. Bugünkü Galata Kulesi Cenevizlilerden ve o dönemden kalmadır.
Bankacılık alanında son derece ilerlemiş olan Cenevizlililer aynı zamanda dünyanın ilk bankası sayılan Saint George Bankası’nı da kurmuşlardır. Bu banka bugün hala faaliyettedir. İstanbul tarihinde Galata Bankerleri olarak bildiğimiz Ceneviz/İtalyan kökenli levanten nüfus bugünün Karaköy Bankalar Caddesi’nin de mimarlarıdır.
Kolomb’un Doğum Yeri Ligurya
15. YY‘da, bir Ligurya şehri olan Savona’da tarihin en önemli denizcilerinden biri olan Cristof Colomb doğdu. Tam bilinmese’de çocukluk ve ilk gençlik yıllarını ailesi ile birlikte Cenova’da geçirdiği düşünülmektedir. Kastilya Kraliçesi İsabel’in desteği ile farkında olmadan Amerika Kıtası’nı keşfeden Cristof Kolomb, bu kıtadan ve kendisine behşedilen % 10’luk servetin önemli kısmını doğduğu topraklara bağışlamıştır. Bu zenginlik Cenova’nın ortaçağda daha zengin bir şehir devlet olmasına yardımcı oldu.
Cristof Colomb ile birlikte daha da zenginleşen Cenova 16. Yüzyıl’da Avrupa’nın en önemli ressamlarının uğrak yeri olmuştur. Çünkü ortaçağda, zenginler ve aristokratlar için yüksek meblağlar karşılığı portrelerini yaptırmak büyük bir prestij idi. Bu sebeple Rubens, Caravaggio, Van Dyke gibi çok ünlü ustalar Cenova’da yaşamıştır.
Andrea Doria & Preveze Deniz Muharebesi
16. YY’da adeta bir Osmanlı denizi haline gelen Akdeniz’ Osmanlı ve Haçlı orduları arasında bazı önemli deniz savaşlarına sahne olmuştur. Bunların en önemlilerinden biri ise 1538‘deki Preveze Deniz Muharebesi’dir. Barbaros Hayrettin Paşa’nın amiralliğinde, Osmanlı’nın kesin zaferi ile sonuçlanan bu çok önemli deniz muharebesi tarihten hatırlanacağı gibi Cenova’lı Amiral Andrea Doria‘nın yönettiği Haçlı Orduları’na karşı yapılmıştı. Cenova’nın köklü Doria ailesinden gelen Andrea Doria’nın sarayı bugün müze olarak ziyaret edilebilmektedir.
17. YY’da Cenova ikinci bir veba salgını ile büyük bir yıkım yaşamıştır. 2 yıl süren bu hastalık salgını sonucu şehir nüfusunun yarısı kırılmıştır.
18. Yüzyıl’da ise Cenova, Napolyon orduları komutanlığındaki Fransa’nın ve Avusturya’nın işgaline uğramıştır.
İç savaşlar ve karışıklıklarla geçen 19. YY’ise birleşik İtalya’nın ilk tohumlarının atıldığı bir dönemdir. İtalya’nın en önemli milli bir kahraman olarak görülen ve sol görüşlü bir asker olan Guiseppe Garibaldi önderliğinde bugünkü Birleşik İtalya kurulmuştur.